Førre veke kom ein diger trailer frå Bulgaria til Ruset i Fjørå. Den hadde med seg druer som no skal bli til vin produsert av verksemda Marias Ampelos AS.
Det var liv og røre på Ruset førre veke. Måndag morgon kom ein trailer med heile ni tonn med druer, og det var presisjonskøyring av ypperste klasse då traileren skulle manøvrere og ikkje minst, snu, på det vesle som finst av plass der oppe. Men det gjekk det også.
To vener, ulikt livsval
Ute er det småkjøleg, sjølv om det er strålande vêr med sol frå skyfri himmel. Derfor er det viktig å få druene innomhus snarast råd – og klosteret sin eigen vinekspert, Todor Karagyozov, fortel at den optimale temperaturen for druene er 15 grader.
– Men vi vil også eksperimentere litt med såkalla kaldfermentering ved 10 grader, seier han.
Dermed var det berre å få dei siste druene innomhus, og her har nonnene god hjelp av unge arbeidssame karar, fader Isak og Erik Arne Grong. Dei to unge karane er barndomsvener og kjem frå Grong i Trøndelag. Begge oppdaga ortodoksien for eit par år sidan – begge døypte seg ortodoks og fader Isak valde eit tilvere som munk. For Erik Arne var ikkje det eit rett val å ta, men han medgir at kjærasten hans i starten var litt redd for at også han skulle ta same valet som kompisen.
– Men eg har fått aksept for å tilbringe ein del tid i klostermiljøet, for ho ser kor mykje det betyr for meg, seier han og er på eit vis glad for koronaen som gjer at han kan tilbringe tid saman med og gjere nytte for seg i klosteret og samtidig henge med på førelesingar på nettet.
– Ein fin måte å studere på, at ein ikkje absolutt må møte opp fysisk, seier han.
– Og du då, fader Isak, kva fekk deg til å velje klosterlivet?
– Det var noko eg kjende – og kjenner sterkt for, sjølv om familie og venner ikkje akkurat jubla over valet mitt, seier han.
Første fermentering
Alle er ivrige og engasjerte og synest prosessen frå drue til vin er spennande. I tillegg ser dei fram til å etter kvart ha eit produkt å selje.
– Vi har sett at vi har behov for ei fast inntekt når vi etter kvart skal i gang med å byggje på klostertomta, seier abbedisse Thavoria.
I kjellaren på gamlehuset på Ruset står det rekkje på rekkje med digre kar med druer. Her føregår den første fermenteringa av druene. I desse kara skal druene vere i mellom 20 og 40 dagar, litt ettersom kor fort prosessen går.
– Er det tilsett noko her, vatn eller anna?
– Ingenting, her er det berre druer, fortel den bulgarske vineksperten som klosteret har knytt til seg i samband med vinproduksjonen, Todor Karagyozov.
Han kan bulgarsk og russisk og ikkje engelsk – dermed må søster Evgenia som kan russisk trå til som tolk. Ho oversette frå russisk til gresk og så oversette abbedisse Thavoria vidare frå gresk til norsk. Men kommunikasjonen gjekk greitt likevel.
Andre fermentering og lagring
Karagyozov fortel at etter at den første fermenteringa er ferdig, vert druesafta tappa frå dei store kara og over på eiketønner for vidare fermentering i 30-60 dagar. Og så skal vinen modnast, og som med det meste anna av vin, så blir også denne betre dess lenger tid den får stå og godgjere seg på fat.
Den første smakstesten kan dei truleg gjere i desember.
– Du veit, vin blir aldri ferdig. Det heile er eigentleg eit spørsmål om når vi vil ha lyst til å tappe på flaske og kor mykje vi har lyst til å lagre, seier fader Isak som har gått frå å vere heilt blank med omsyn til vinproduksjon til å kunne ein god del på relativt kort tid.
– Eg måtte jo berre lære, ettersom eg er tilsett i Marias Ampelos AS og skal mellom anna vere forretningsansvarleg og dermed også ansvarleg for promotering av vinen. Eg kan jo ikkje selje eit produkt eg ikkje veit nokon ting om, seier han med eit stort smil.
Han fortel at dei allereie har laga ein prøveproduksjon slik at dei veit at dette vil verke.
– Likevel, det er ein stor risiko dette, ein må kunne handverket og overvake prosessen med temperaturforhold og slike ting slik at vinen ikkje blir øydelagt, fortel han.
Storfjordnytt sin utsending får smake på både druene og safta som er i ferd med å skiljast ut i dei store kara i kjellaren. Begge delar smakte overraskande søtt og godt, sjølv om det altså ikkje er tilsett nokon ting.
Erfaren vinekspert
Abbedisse Thavoria fortel at Todor Karagyozov har arbeidd med denne typen vin i 24 år og dermed kan seiast å vere ein mann med mykje erfaring på området.
– Men som sagt, det er viktig å følgje med heile tida, seier ho.
– Kva for druer er det som vert nytta til denne levande vinen?
– Det er 10-15 sortar som er eigna for denne type vin. Dette er ein Cabernet Franc-drue, men også andre typar som Cabernet Sauvignon og Merlot og fleire andre kan nyttast til å lage levande raudvin, fortel Karagyozov.
Han fortel vidare at det også går an å lage levande kvitvin, og at det då er Sauvignon Blanc og Muscato-druer som er mest eigna. Men det er altså raudvin klosteret på Ruset skal lage.
Viktig med rette mikroorganismar
Karagyozov fortel at det viktigaste for god kvalitet er at druerankane får rette typen naturgjødsel, at druene blir transporterte på rette viset og så lagra under rette forhold.
– På den måten kan ein få fram dei rette mikroorganismane på druene som kan bekjempe dårleg påverknad frå omgjevnadene. Vi bruker ingen tilsettingsstoff i vinen, dermed er det ekstra viktig at omgjevnadene og produksjon spelar på lag slik at vinen blir av god kvalitet, seier han.
Sjølv om druene kjem frå Bulgaria, meinar både Karagyozov og dei andre at vinen kan kallast norsk.
– Undervegs i produksjonen vil vinen nyttiggjere seg mikroorganismene i naturen rundt oss, seier han og seier at her på Ruset er det ein god atmosfære som ein ikkje finn makan til nedover i Europa.
– Mitt personlege mål er at den «norske fjordvinen» som vert laga her vil bli like kjent merkevare som andre vinar, seier han.
Abbedisse Thavoria håper at klosteret kan bli eit senter for levande vin og ein stad der andre vinprodusentar kjem for å lære om denne typen vin.
– Det var slik det gjekk føre seg i Europa i middelalderen, at folk kom til klostera for å lære å lage vin, seier ho.
Evig konge
Totalt kom det ni tonn med druer til Ruset førre måndag. Det vil gje ein stad mellom 3500 og 4000 liter vin, eller om lag 5000 flasker. Og namnet? Det blir «Evig konge».
Fader Isak fortel at dei allereie har knytt til seg distributør av vinen – og målgruppene vil vere hotell og restaurantar, i tillegg håper dei også at Vinmonopolet vil ha interesse for å ha vinen i sitt sortement. Dei vil ha eit spesielt fokus på lokale aktørar og andre som set pris på god kvalitetsvin utan kjemiske tilsettingsstoff.
Målet er å bli ein seriøs aktør med lokalt produsert vin og sjølv om det har vore eit stort økonomisk løft i starten for å få produksjonslokale og produksjonsutstyr «opp og gå» og godkjent av Mattilsynet, i tillegg til innkjøp og transport av druer, er håpet at ein i løpet av neste år skal gå i null og deretter ha ei stabil og god inntekt av vinen.
