Områdereguleringa gjeld Raudbergvika som ligg ved innløpet til Sunnylvsfjorden, og det ligg utanfor landskapsvernområdet Geiranger-Herdalen Landskapsvernområde. Dette har Miljødirektoratet kome med ei utgreiing på knytt til verneområdestyret si behandling av sak om å gje dispensasjon for tiltak i områdeplan for Raudbergvika som er søknadspliktige i forhold til verneforskrifta. Miljødirektoratet seier:
«Tiltaka utanfor verneområdet, er ikkje regulert av forskrift om vern av Geiranger – Herdalen landskapsvernområde. Verneforskrifta gjeld heller ikkje for underjordiske tiltak som ikkje kan påverke landskapet innafor vernegrensa. Verneforskrifta gjeld for tiltak under bakken innafor vernegrensa som kan påverke landskapet i verneområdet.»
Saka om områdereguleringsplanen er behandla i tråd med plan- og bygningslova, og verneområdestyret for Geiranger-Herdalen landskapsvernområde har gjeve dispensasjon for tiltak i områdeplan for Raudbergvika som er søknadspliktige i forhold til verneforskrifta. Med bakgrunn i Miljødirektoratet si klargjering heiter det i verneområdet sitt dispensasjonsvedtak:
«Tiltaka som ligg direkte innanfor landskapsvernområdet strir ikkje mot føremåla til landskapsvernet om å «ta vare på eit særprega og vakkert fjord- og fjellandskap med eit rikt plante- og dyreliv» eller «ta vare på geologiske førekomstar og landskapsformer» (§2 i verneforskrifta). Søknaden er heimla i dispensasjonsparagrafen §48 første ledd, og vurdert etter §§8-12 i Naturmangfaldlova. Planen inneber tyngre tekniske inngrep, men enkelttiltaka er ikkje vurdert til å «verke inn på landskapet sin art eller karakter». Fare for drenering av grunnvatn er svart ut av tilleggsutgreiingar (§§8-9) og er i tillegg handtert gjennom rekkefølgjeføresegner i reguleringsplanen (§§10-12).
Verdsarvstatusen er knytt til same grensene som landskapsvernområdet. Statsforvaltaren har sjølv sagt i møter med Verdsarvrådet for Vestnorsk Fjordlandskap at «Unesco føreset at nasjonale lover er gode nok til å ta vare på verdsarven, men kan gi råd».
Saksgangen for områdereguleringsprosessen er i tråd med norsk lov. Det er dokumentert at det er sannsynlegheitsovervekt for at Storfjorden framleis vil ha god økologisk tilstand med ei utbygging av landbasert oppdrettsanlegg i Raudbergvika, akkurat slik lovverket krev. Det er også lagt opp til ei trinnvis utbygging over fleire år for å redusere usikkerheita ytterlegare. Etter at Områdereguleringsplanen er godkjent har myndigheitene full mulegheit til å styre konsesjons- og utsleppsløyver slik at utbygging av dei ulike trinna ikkje kan gjerast utan at målingar og dokumentasjon viser at fjordsystemet toler det.
Den gongen verdsarvområdet i våre to kommunar Fjord og Stranda vart skrive inn på UNESCO si verdsarvliste var kommunane heilt klare på at Raudbergvika skulle haldast utanfor landskapsvern- og verdsarvområdet slik at det framleis kunne drivast næringsverksemd der. Det er inga buffersone. Grensa for landskapsvernet og verdsarvområdet er konkret og lovmessig definert.
Det er Fjord kommune gjennom plan- og bygningslova som bestemmer kva areala i Fjord kommune skal nyttast til. Vi kan ikkje leve med at verdsarven skal sette begrensingar for kva vi kan gjere av samfunnsutvikling utanfor verdsarvområdet. Slik var det heller ikkje tenkt den gongen landskapsvernområdet var vedteke og vi vart innskriven på verdsarv-lista. Dette forventar vi at styresmaktene respekterer.
I prosessen med områderegulering av Raudbergvika har det vore samrøystes vedtak i kommunestyret i Fjord kommune over to kommunestyreperiodar. Fylkesutvalet i Møre og Romsdal fylkeskommune har trekt fylkeskommunen sine motsegner, også motsegna mot verdsarv. Verdsarvrådet for Vestnorsk Fjordlandskap har uttalt at «Ut frå eit heilskapleg omsyn vil områdeplanen, slik den no ligg føre, ikkje vil vere til hindring for ivaretaking og fremjing av verdsarvstatusen som er tildelt Geirangerfjord og Nærøyfjordområdet i fellesskap.» I Verdsarvrådet for Vestnorsk Fjordlandskap er alle dei 6 verdsarvkommunane Fjord, Stranda, Aurland, Lærdal, Voss og Vik samt begge fylkeskommunane er representert ved ordførar/varaordførar. Det er altså stor politisk semje om Områdereguleringsplanen for landbasert oppdrett i Raudbergvika både lokalt og regionalt.
Eg er skuffa over Klima- og Miljødepartementet si tilråding. Den er basert på ei oppfatning av verdsarv som ikkje stemmer med det Fjord kommune meiner vi skreiv oss inn i. Vi meiner at råda UNESCO og deira faglege organ IUCN har gjeve i denne saka er strengare enn det kommunen oppfattar at det var ved innskrivingstidspunktet. Dette har vi gjeve uttrykk for undervegs i prosessen med områdereguleringsplanen, men har ikkje blitt høyrd. Vi har åtvara mot at dette vil undergrave verdsarven sin legitimitet hjå innbyggjarane i Fjord og Stranda kommunar. Dette overskyggar dei store positive klima- og miljøgevinstane denne satsinga vil gje, som til dømes at næringa vil få bukt med dei store miljøproblema dei har hatt, både i form av lakselus, rømming av fisk, sjukdomsproblematikk/stor dødelegheit, og forureining frå slam og overskotsforing.
Vi set vår lit til at politisk leiing i Kommunal- og distriktsdepartementet som skal avgjere saka ser dette, og at lokalt sjølvstyre vert vektlagt og respektert. Det er faktisk vi som kjenner kommunen vår og fylket vårt best! Vi set vår lit til at det sterke tverrpolitiske engasjementet både lokalt og regionalt for å godkjenne Områdereguleringsplanen for landbasert oppdrett i Raudbergvika vert lagt merke til, og ikkje berre oversett og ignorert.
